Zamoyscy na Podzamczu – cztery pokolenia

Zamoyscy związali się z Powiślem Maciejowickim dnia 30 VI 1792r gdy

wdowa Konstancja z Czartoryskich Zamoyska zakupiła od Mikołaja

Potockiego za sumę 140 tys zł Maciejowice z okolicznymi miejscowościami.

Po drugiej stronie Wisły Zamoyscy byli od 20 lat w posiadaniu majątku z

centrum w Magnuszewie. Obie te posiadłości utworzyły „Dobra

Nadwiślańskie Zamoyskich” składające się z 2 miast i 41 wsi w całości i

dalszych kilku w części.

1. Stanisław Kostka hr. Zamoyski starszy /1775-1856/

żona Zofia z ks. Czartoryska /1778-1837/ z Puław

Syn kanclerza Andrzeja hr Zamoyskiego i Konstancji z Czartoryskich.

Po śmierci brata Aleksandra zmarłego w wieku 28 lat w 1800r został XII

ordynatem „państwa zamoyskiego”.Był „ostatnim z rodu” – dzięki małżeństwu

ze słynną z urody i wykształcenia Zofią Czartoryską z którą miał 8 synów i 3

córki uratował przed zaginięciem ród Zamoyskich. Pałac w Podzamczu był

jego ulubioną rezydencją, lecz obowiązki zmuszały go do pobytu w

Zamościu, Klemensowie i Wiedniu.

Dzięki niemu powstały najważniejsze zabytki Podzamcza i Maciejowic –

pałac, oficyna, rządcówka, „podkowa”, dom ogrodnika, ratusz, szpital.

Teściowa Izabella z Flemingów Czartoryska pomogła zaprojektować park,

gdzie tez sprowadzono z Puław rzeźby parkowe. Francuski ogrodnik Le Gras

założył sady, ogrody i szkółki drzew owocowych i leśnych – rozwinęły się

później w najsławniejsze szkółki w Polsce. Wychowany przez Stanisława

Staszica dbał też o rozwój szkolnictwa zakładając „szkołę parobczą”.

Rozwijał przemysł włókienniczy i cegielnie, Wiele podróżował po Europie i

podpatrywał sposoby gospodarki które wprowadzał w swych dobrach.

2. Stanisław Kostka hr. Zamoyski młodszy 1820-1889/

żona Róża z hr. Potockich /1831-1890/ z Tomaszpola

W roku 1837 otrzymał majątek Magnuszew i Maciejowice z Podzamczem.

Majątek wart ponad 2 mln zł był zadłużony na prawie 1 mln. zł. Po wielu

latach udało mu się uregulować zobowiązania i poczynić wiele inwestycji.

Wśród ziemiaństwa uchodził za wzorowego rolnika i hodowcę owiec rasy

negretti, krów holenderskich i ich krzyżówek Otrzymał srebrny medal na

warszawskiej wystawie rolniczej w czerwcu 1875 r za jałówkę rasy

szyckaxholenderska.

Był silnie związany z Powiślem Maciejowickim – ufundował kościół w

Samogoszczy, w 1863-4r i kapliczkę w Podzamczu. Współuczestniczył w

upamiętnieniu bitwy pod Maciejowicami – usypaniem kopca w Krępie.

3. Andrzej Przemysław hr. Zamoyski /1853-1927/

żona Karolina Maria ks. de Bourbon /1856-1941/

Najstarszy syn Stanisława Kostki młodszego /miał 13 rodzeństwa/

odziedziczył Podzamcze i połowę Magnuszewa w 1880r. Wkrótce zakupił na

Spiszu majątek Stara Lubowla – 1739,67ha i tam głównie przebywał.

Podzamczem opiekował się jego młodszy brat Jan Florian na Trzebieniu, od

1914 również najstarszy syn Franciszek. Andrzej Przemysław przebywał w

Polsce w czasie wojny z bolszewikami 1920r. Księżna Karolina z córkami

pielęgnowały rannych w Maciejowickim Szpitalu im. św Konstancji a syn Jan

Kanty w latach 1920-22 walczył w Wojsku Polskim. Senior Andrzej zmarł w

Podzamczu 25-06- 1927r

Za jego kadencji wybudowano grobowiec Zamoyskich i przebudowano

kościół. Powstał dworek myśliwski w Starej Krępie. Na przełomie XIX/XX

wieku szkółki podzameckie osiągnęły ponad 100 ha powierzchni i do 20 mln

sadzonek produkcji rocznie wysyłanych w głąb Imperium Rosyjskiego.

4. Franciszek Józef hr Zamoyski /1888-1947/

żona Zofia z hr. Broel-Plater 1900-1991/ z Niekłania

Najstarszy syn Andrzeja, od 1914r zarządzał a od 1926r był właścicielem

Podzamcza. Jego inwestycje w stado zarodowe bydła okazały się nietrafne i

poważnie zadłużył majątek. W 1929 r rada familijna złożona ze stryjów

Franciszka wprowadziła nadzór nad jego finansami i do 1934r spłacił

zobowiązania. W tym okresie sprzedano wiele części majątku.

W okresie II wojny światowej Franciszek był zarządca Liegenschaftu

Podzamcze /gospodarstwo rolne pod nadzorem niemieckim/. Po wkroczeniu

Rosjan wyjechał z rodziną do Krakowa gdzie zmarł w 1947r. Jego córka

Maria Zofia ps „Bartek” walczyła w partyzantce AK i zginęła 4 stycznia 1945r

koło Rawy Mazowieckiej.

W wyniku reformy rolnej majątek Zamoyskich został upaństwowiony. Lasy

weszły w skład Nadleśnictwa Podzamcze z części gruntów rolnych i szkółek

utworzono Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze w Podzamczu.